Onderzoeksproject (nieuw) CHORIZO: sociale normen aanpakken voor minder voedselverspilling -- (oud) Veranderen van handelingen en gewoontes door open, verantwoordelijke en sociale innovatie naar zero voedselafval

Algemeen kader

Voor het eerst heeft een internationaal onderzoeksproject, CHORIZO, de sociale aspecten achter voedselverspilling onderzocht. Er blijken vier categorieën van sociale normen invloed te hebben op het gedrag om eten NIET geconsumeerd te krijgen. Onder meer de sociaaleconomische status kleurt attitudes en gewoonten rond voedselverspilling. Een aantal ongeschreven regels en percepties (zogenaamde sociale normen) beïnvloeden de houding en de acties van mensen ten aanzien van voedselverspilling in verschillende sociale situatie. De ongeschreven sociale normen sturen ook mee de keuzes rond portiegrootte, voedselkwaliteit en de wens om als “goede zorgverlener of gastheer” te gelden. Wereldwijd wordt tot 30% van al het geproduceerde voedsel finaal niet geconsumeerd (VN, 2024). CHORIZO bracht dus de gedragslaag achter verspilling scherp in beeld, en vertaalde die naar sectorspecifieke richtlijnen en opleidingen.

Onderzoeksaanpak

De CHORIZO-onderzoekers voerden zes gevalstudies uit, elk gericht op een andere consumptiecontext: scholen, restaurants, hotels, huishoudens, voedselbanken en slimme voedselverpakkingen. De bevindingen benadrukken 4 categorieën sociale normen die relevant zijn in het kader van voedselverspilling: 1) “De goede zorgverlener”: De wens om gezien te worden als een goede ouder of gastheer leidt er vaak toe dat er meer eten wordt aangeboden dan nodig is. 2) “Portiegrootte en voedselovervloed”: Grotere porties symboliseren status en gastvrijheid in rijkere culturen. 3) “Suboptimale voeding/ongewenste kwaliteit”: Mensen accepteren of weigeren voedsel op basis van uiterlijk, smaak of textuur. 4) “Voedselverspilling en sociaaleconomische status”: De sociaaleconomische status bepaalt de houding en gewoonten met betrekking tot voedselverspilling en waarde. Om deze normen te helpen veranderen heeft het onderzoeksteam sectorspecifieke richtlijnen uitgewerkt en communicatie- en voorlichtingspakketten en capaciteitsopbouwende maatregelen voor praktijkactoren ontworpen.

Relevantie/Valorisatie

Er bestaan nu concrete bruikbare tools rond sociale norme en voedselverspilling: De CHORIZO Insighter datahub bundelt alle onderzoeksresultaten, databanken, rapporten, richtlijnen en tools en stelt ze publiek beschikbaar. De Rapid Appraisal Tool toont via simulaties in huishoudens en horeca hoe specifieke gedragingen en interventies de hoeveelheid verspilling beïnvloeden. De actoren in de voedselketen kunnen zodoende de verworven inzichten doelgericht en succesvol benutten. Scholen krijgen educatieve pakketten voor leerlingen—de consumenten van de toekomst—terwijl voedselverwerkers en -leveranciers inzetten op capaciteitsopbouw. Beleidsmakers, bedrijven en organisaties vinden in de datahub snel bruikbare richtlijnen en onderbouwde communicatiestrategieën.

Financiering

EU Horizon Europe